De juiste reactie
Hoe troost je iemand die net een miskraam (of meerdere) meemaakte? Ik weet niet of er een juist antwoord op deze vraag bestaat. En als er al een bestaat weet ik niet of ik het jullie kan geven. Wat ik wel weet is dat ik al veel verhalen hoorde van cliënten die bovenop het verdriet van het verlies van een kindje, plots ook nog moeten worstelen met een omgeving die alles beter wil maken. Vaak met heel goeie bedoelingen worden adviezen gegeven (“je moet het proberen een plaatsje geven”), conclusies getrokken (“het zal wel gewoon pech zijn”), zelfs ongepaste inschattingen over de ernst van het verlies gemaakt (“gelukkig dat het nu gebeurde en niet binnen enkele maanden”). Het is alsof men de pijn wil wegnemen door het verlies te relativeren.
Probeer het als omgeving vooral niet beter te maken.
Ik sla vaak achterover als ik hoor hoe ongepast en hard een omgeving kan reageren op het nieuws van een miskraam. Waarschijnlijk omdat zij niet de kans hebben om – net zoals ik op dat moment – iemands oprechte en diepe emoties te mogen inkijken. Omdat ze willen troosten vanuit hun eigen kijk op de dingen en reageren vanuit een buikgevoel dat wordt bepaald door de bril waarmee ze (op dat moment) zelf naar de wereld rondom hen kijken. Dat is op een manier mooi, maar het blijft hard voor de tegenpartij die op dat moment vanbinnen worstelt om deze tijd zo goed en zo kwaad als het kan door te komen. En dan wil je misschien niet overal waar je komt meteen je ziel op tafel leggen, maar andersom vraag je er ook niet om om “gesust” te worden.
Steeds een eigen verhaal
Het is moeilijk voor anderen te spreken. Ik twijfel zelfs of ik het recht heb om er iets over te zeggen, omdat ik uiteindelijk zelf nooit een miskraam meemaakte. Maar aangrijpende gesprekken met cliënten rond dit thema maken dat het me nauw aan het hart ligt. Hoe vroeg in de zwangerschap ook, je verliest met je kindje een heel toekomstbeeld. Misschien was je wel uitgerekend in de zomer en zag je jezelf al wandelingen in de avondzon maken met je kleintje. Misschien klopte het moment helemaal met de leeftijd van een ouder broertje of zusje. Het gaat erom dat jullie al droomden van iets, dat iets (of liever ‘iemand’) al begon te bestaan in jullie gedachten. En net daarom is een miskraam vaak heel eenzaam. De buitenwereld heeft nog weinig of geen band met je kindje. Misschien hadden jullie het nieuws nog niet eens met veel mensen gedeeld. Er is het verdriet, maar ook nog zoveel meer. Angst om bij een volgende zwangerschap opnieuw slecht nieuws te krijgen. Schuldgevoel dat je doet twijfelen aan jezelf. Als op zo’n moment je omgeving (meestal goedbedoeld) de impact minimaliseert kan je de grond onder je voelen wegzakken.
Het is niet het aantal weken zwangerschap dat verdriet bepaalt, wel de betekenis die dat kindje al had.
Wat moet je als omgeving dan wel doen? Ik denk dat er op deze vraag geen allesomvattend juist antwoord bestaat. In mijn ervaring is rouw telkens iets heel persoonlijk en komt het in een heel gevarieerd kleurenpalet. De ene manier is voor jou persoonlijk misschien herkenbaarder dan de andere, maar daarom niet beter of slechter. Waar je meestal een goed vertrekpunt aan hebt is gewoon eerlijk vragen wat de persoon tegenover jou nodig heeft. De kans is reëel dat die dat zelf niet eens goed weet of dat dat van dag tot dag kan verschillen, maar dan ben je aan het spreken en dat is wat telt.