Home Ouderschap Moeder worden

Moeder worden

30 oktober 2018

Dankzij mooie gesprekken in mijn praktijk, maar ook mijn eigen ervaringen als moeder en die van mama’s in mijn omgeving word ik meer en meer gefascineerd door “de overgang naar moederschap“. Moeder worden is eigenlijk een monumentale verandering in ons leven en toch doen we alsof het evident is. Telkens wanneer een baby geboren wordt, wordt een moeder geboren en wordt een vertrouwd leven helemaal op z’n kop gezet. Het is een overgang waarbij doelen, gedrag en verantwoordelijkheden moeten bijgesteld worden en die leidt tot de ontwikkeling van een nieuwe identiteit¹.

Matrescence

De Amerikaanse psychiater Alexandra Sacks² maakt de vergelijking met de adolescentie. De puberteit wordt gekenmerkt door hormonale veranderingen en nieuwe uitdagingen rond onze identiteit. Het voelt vanzelfsprekend dat deze tijd ook een grote impact heeft op ons emotionele leven. Je gaat een nieuwe fase in en dat is zoeken. Eigenlijk is de overlap met het proces van moeder worden groot maar toch blijft dit in onze cultuur een beetje aan de zijlijn staan als iets heel natuurlijk dat vanzelf loopt. Er worden hele boeken geschreven over de processen die horen bij de adolescentie. In contrast hebben we nog niet eens een woord dat de overgang naar moeder worden beschrijft (Alexandra Sacks introduceert de term “matrescence”, maar ik vind geen Nederlandse vertaling voor deze term).

Waarom er een onderscheid moet zijn met postpartum depressie

Ik hoor van veel mama’s dat ze tijdens de zwangerschap of na de geboorte bezorgd zijn over hoe ze zich voelen. Mama’s die zich zorgen maken over “te weinig genieten” of bang zijn dat ze het niet goed doen. Vaak worden mensen naar me doorverwezen omdat aan een postpartum depressie wordt gedacht. Een depressie is een ernstig beeld dat iemands leven letterlijk lam legt. Vaak zijn de voorwaarden om van een klinische depressie te spreken (gelukkig) niet voldaan. Wanneer op deze moment toch de diagnose PPD wordt uitgesproken kan het gevoel van persoonlijk falen nog versterkt worden (“ik heb een depressie dus ik moet het wel heel slecht doen”). Anderzijds doet horen dat je niet depressief bent je niet beter voelen.

Daarom vind ik het belangrijk dat er vanuit onze cultuur meer aandacht komt voor de overgang die moeder worden inhoudt. Zorgen en moeilijke momenten ervaren tijdens een periode waarin alles verandert zijn geen ziekte! We moeten er met z’n allen voor gaan om het taboe rond postpartum depressie (en psychose) te doorbreken, maar daarnaast moeten we weg van het idee dat tegenstrijdige gevoelens rond het moederschap meteen als ziektebeeld worden bestempeld.

Een onrealistisch beeld

Vaak hebben we erg hoge verwachtingen van het ouderschap. Moeder worden is iets dat je gelukkig maakt. Een rol waarbij je natuurlijke instincten maar te volgen zijn en waarbij het goed voelt om je baby altijd op de eerste plaats te zetten. Dit is een onrealistisch beeld van wat moeder worden inhoudt. Eentje dat gevoed wordt door onze maatschappij. Er schuilt het gevaar dat vrouwen beginnen denken dat er iets fundamenteel fout is met hen. Zij voldoen niet.

“Push and pull”

Alexandra Sacks² spreekt over “the push and pull”. Er wordt aan ons getrokken. Plots zijn we verantwoordelijk om een hulpeloos wezentje in leven te houden. Onze baby’s hebben ons voor alles nodig. Mede door de aanmaak van het hormoon oxytocine wordt onze aandacht naar ons kleintje getrokken zodat hij het centrum van onze wereld wordt. Dit kan helpen om die zorg als heel natuurlijk te ervaren. Desondanks is er een deel van ons brein dat onze aandacht net de andere kant op duwt. Het herinnert zich ook nog al die andere kanten van wie wij zijn. Onze identiteit wordt aan mekaar geregen door wat voor ons kostbaar is in het leven. We hebben ook buiten ons kind relaties, werk, hobby’s, spirituele en intellectuele noden. Op het moment dat we moeder worden, is het soms zelfs een uitdaging om aan onze eigen fysieke behoeftes te voldoen (denk maar aan al die keren dat je met een peuter naast je op de toiletpot zit, geen spaghetti probeert te morsen op het hoofd van je baby of wanhopig snakt naar vijf uur ononderbroken slaap). Als je het allemaal zo op een rijtje zet is het een behoorlijke oefening, dat moeder worden.

De moeilijkheidsgraad van deze oefening kan mijns inziens beïnvloed worden door een aantal factoren. Ik denk bijvoorbeeld aan het verloop van je zwangerschap en bevalling, de mate van steun die je ervaart, je partnerrelatie, je gezinssituatie, een baby die meer of minder aandacht vraagt …  Ik denk dat het lijstje eindeloos is en voor iedereen anders. Maar moeder worden kan dus best een zware zoektocht zijn.

Conclusie

Als meer mensen de betekenis en omvang van deze overgang zouden erkennen zou het thema misschien luchtiger zijn. We zouden misschien minder streng zijn voor onszelf en schaamte plaats laten maken voor trots. We zouden het samen kunnen hebben over wat dat moeder worden met ons doet. De mooie kanten ervan, maar ook de minder mooie. We zouden deze overgang de ontzagwekkende plaats kunnen geven die hij verdient. Om met een prachtig citaat van Alexandra Sacks te eindigen: Moeder worden is diepgaand, maar ook moeilijk en dat is wat het zo menselijk maakt.

 

Bronnen:

  1. Barba & Selder, 1995 zoals geciteerd in Mercer, 2004, p. 226
  2. Ted talks: Alexandra Sacks, A new way to think about the transition to motherhood

Lees ook

Leave a Comment